Disavantazhet e të qenit person LGBTQ+ në Ballkanin konservator

Ballkani, ky rajon i pasur me histori dhe diversitet kulturor, mbetet i rrënjosur thellë në traditat konservatore të formuara nga feja dhe nacionalizmi. Për individët LGBTQ+, menaxhimi i identitetit të tyre në këtë mjedis është shpesh i mbushur me sfida. Pavarësisht disa përparimeve ligjore, homofobia e përhapur, transfobia dhe stigmat sociale e bëjnë jetën për shumë njerëz të komunitetit LGBTQ+ në Ballkan një betejë të papërballueshme që po zgjat. 

Gjatë dy dekadave të fundit, disa vende të Ballkanit si: Koracia, Sërbia dhe Mali i Zi, kanë shënuar progres duke miratuar ligje kundër diskriminimit të komunitetit LGBTQ+. Këto hapa, megjithëse të rëndësishëm, shpesh përplasen me një realitet ku zbatimi i këtyre ligjeve është i dobët dhe qëndrimet shoqërore mbeten armiqësore. Në shumë raste, individët LGBTQ+ përballen me dhunë dhe diskriminim që kalon pa u ndëshkuar, ndërkohë që politikanët konservatorë dhe udhëheqësit fetarë kritikojnë ose minojnë legjislacionin progresiv, duke nxitur një klimë intolerance. 

Në shumë pjesë të Ballkanit, tradita mban një kontroll të fortë dhe absolut mbi vlerat shoqërore. Individët LGBTQ+ shpesh e gjejnë veten në mosmarrëveshje me familjet e tyre, të cilat presin që ata të përputhen me rolet tradicionale gjinore. Homoseksualiteti konsiderohet ende një tabu dhe të rinjtë LGBTQ+ luftojnë me frikën e tëhuajsimit ose mohimit nga të dashurit e tyre. Ky izolim i shtyn shumë njerëz LGBTQ+ të mbyllen në vete, të ndrydhin ndjenjat dhe identitetin e tyre, duke shkaktuar luhatje të shëndetit mendor si: ankthi, depresioni dhe vetëvrasja, veçanërisht në zonat rurale ku normat konservatore janë edhe më të ngurta. 

Feja luan rol qendror në formësimin e qëndrimeve të Ballkanit ndaj individëve LGBTQ+. Feja ortodokse, katolike dhe islame janë dominuese në rajon dhe mësimet e tyre konservatore mbi gjininë dhe seksualitetin pranohen gjerësisht në opinion. Udhëheqësit fetarë shpesh dënojnë individët LGBTQ+, duke i përforcuar paragjykimet tek njerëzit. Kur ia shtojmë kësaj gjendjeje edhe nacionalizmin që ka mbërthyer rajonin që nga konfliktet e viteve të ‘90 i ka bërë të drejtat LGBTQ+ një objektiv vështirë të arritshëm. Grupet e ekstremit të djathtë shpesh kundërshtojnë aktivizmin LGBTQ+, duke e cilësuar atë si një kërcënim për vlerat tradicionale kombëtare dhe familjare. 

Pavarësisht armiqësisë, aktivistët LGBTQ+ kanë bërë hapa të jashtëzakonshëm që ky komunitet të marrë vëmendjen pozitive të merituar. Marshet e krenarisë në qytetet si Tirana, Sarajeva dhe Prishtina nuk janë thjesht festa, por akte rezistence dhe revolte. Këto lëvizje shpesh përballen me kundërshtime të dhunshme nga grupet e ekstremit të djathtë, por çdo vit ato rriten, duke dërguar një mesazh të qartë qëndrueshmërie. EuroPride 2022 në Beograd shënoi një moment të rëndësishëm, duke treguar se pavarësisht sfidave të rajonit, zërat LGBTQ+ nuk do të heshtin. 

Përtej rrugëve dhe shesheve, komunitetet LGBTQ+ po gjejnë strehim, ngushëllim dhe solidaritet edhe në platformat digjitale. Mediat sociale janë bërë një platformë thelbësore për të krijuar lidhje, për ndarjen e historive dhe për të pasur qasje në burime të ndryshme në një rajon ku sistemet mbështetëse mbeten të pakta. Për shumë të rinj që identifikohen si LGBTQ+, këto hapësira virtuale ofrojnë një rrugë shpëtimi, duke i lejuar ata të eksplorojnë identitetin e tyre, të ndihen të pranuar dhe të dijnë se nuk janë vetëm. 

Rruga drejt barazisë mbetet e gjatë, por brezat e rinj, veçanërisht ato në zonat urbane, janë gjithnjë e më të hapur ndaj të drejtave të komunitetit LGBTQ+, duke sinjalizuar një ndryshim të ngadaltë por domethënës kulturor. Mbështetja ndërkombëtare dhe aktivizmi lokal vazhdojnë të nxisin progres, duke punuar për të mbyllur hendekun midis reformave ligjore dhe pranimit shoqëror. 

Në Ballkanin konservator, të qenit individ LGBTQ+ shpesh do të thotë të luftosh për të drejtën e të ekzistuarit i tillë siç ndihesh, i tillë siç je. Megjithatë, guximi i aktivistëve dhe aleatëve, së bashku me qëndrueshmërinë e individëve që refuzojnë të heshtin, po riformësojnë ngadalë qasjen dhe kuptueshmërinë e shoqërisë. Beteja është larg përfundimit, por çdo hap përpara është premtimin për një të ardhme ku të qenit vetvetja nuk është më një akt revolucionar, por një e drejtë thelbësore e njeriut.

“Ky material është financuar plotësisht ose pjesërisht nga UK International Development dhe The Kvinna till Kvinna Foundation, të cilët jo domosdoshmërisht pajtohen me opinionet e shprehura këtu. Përgjegjës për përmbajtjen është vetëm autori.”