Sofiana Filipi ka specializuar në ‘’The Vita Institute’’ për këshillim për dashurinë, seksin dhe marrëdhëniet. Ajo menaxhon portalin ‘’S’Magic Portal’’ ku këshillon falas. Shërbimi i këshillimit ka në fokus njohjen e vetvetes dhe punimin e çështjeve të caktuara në lidhje me dashurinë, intimitetin, marrëdhëniet romantike. Kjo është terapi individuale nëpërmjet metodës VITA, krijuar nga Layla Martin, që bashkon terapinë moderne me praktikat tantrike. Këshillimi, ndryshe nga terapia nuk hyn në kurimin e traumave apo shqetësimeve shëndetësore klinike. Kjo metodë hyn në trajtimin holistik dhe në fokus ka përjetimin fizik dhe njohjen intime të gjuhës së trupit dhe emocioneve, ku hapi tjetër është të mësuarit si t’i besojmë e japim kohën dhe hapësirën që meritojnë duke mos lënë veten pas dore, dhe një hap akoma më i avancuar është si të punojmë dhe krijojmë alkimi me emocionet dhe kënaqësinë për të shëruar dhe transformuar jetën tonë për të arritur gjendje të larta përjetimi.
Përse aq dhunë seksuale rreth nesh, në botën shqiptare? Se kemi burra shumë potentë apo…?
Po e nis me përjetimin personal të kësaj teme. Sapo lexova pyetjet më erdhën në mendje një sërë kronikash grafike që media e mbush orën e lajmeve pa asnjë lloj përgjegjësie për efektin, përtej atij shokues. Ajo që bie në sy është bollëku i kronikave përkundjet varfërisë së edukimit, informimit për institucione, shërbime, rrethe të sigurta, masa parandaluese. Kalohet nga një ekstrem në tjetrin; dhuna që çon në dënim (prapë dhunë). Shfaqja në mase të kronikave nuk na bën asgjë veçse na mpin dhe e bën dhunën seksuale diçka normale. Por në thelb, dhuna seksuale shpesh lidhet me një trashëgimi traumatike, me mungesën e edukimit emocional apo përballjen me dëmet e vërteta afatshkurtra dhe të trashëguara brez pas brezi. Bashkuar me stigmën dhe heshtjen e viktimave e bën dhunën seksuale nga më të përhapurat në botë, jo vetëm në shoqërinë tonë. Pavarësisht se shfaqja e dhunës mund të burojë nga nënvetëdija, nuk duhet pranuar si një sindromë e pashërueshme, përkundrazi. Shumica dërmuese ka aftësinë ta çmësojë. Rastet që do përmenden do jenë ekstreme dhe jo e përditshmja.
Lëngojnë shtratet bashkëshortore nga mungesa e intimitetit?
Intimiteti e humbet prioritetin në shoqërinë shqiptare. Lidhjet bashkëshortore shpesh preken nga ndërhyrja e familjes së madhe, shoqërisë apo normave tradicionale. Këta kufij të paqartë bëjnë që shpesh të humbasë ai moment thelbësor i afrimit shpirtëror, aq i nevojshëm për intimitetin fizik. Çifti, në vend që të marrë frymë i lirë brenda hapësirës së vet, e gjen veten të ekspozuar.
Në këtë situatë, çiftet mund të harrojnë se thelbi i marrëdhënies së tyre është komunikimi i sinqertë, rilidhja emocionale dhe bashkimi fizik plot kënaqësi.
Kushdo – burrë apo grua – ka brenda vetes një energji dashurie që pret të rrjedhë lirisht.
Ne jemi qenie që kemi si dhunti aftësinë për të përjetuar kënaqësi dhe për ta ndarë atë me njëri-tjetrin. Praktikat e tantras, apo çdo metodë tjetër bashkëkohore që ushqen lidhjen mendje-trup, i mësojnë çiftet se intimiteti fizik është një “portë” drejt një ekuilibri fiziko-shpirtëror
Kur futet një person “i tretë” në këtë shtrat dhe pse?
“I treti” mund të shfaqet pas një periudhe të gjatë mungese intimiteti dhe komunikimi. Megjithatë, ka plot çifte që i kapërcejnë tradhtitë falë një pune serioze në çift, ku të dy janë të gatshëm të komunikojnë hapur, të falin dhe të rindërtojnë besimin me durim. Mbetet zgjedhje personale nëse do të vijojnë bashkë apo do të ndahen, dhe këto vendime nuk janë as fitore e as humbje — por rrugëtime që individët duhet t’i marrin duke njohur veten dhe partnerin. Në çdo marrëdhënie jemi fillimisht individë me dëshira, frikëra dhe sfida unike. Jeta na përball me shumë njerëz, por është karakteri që na ndihmon të respektojmë veten dhe partnerin, pavarësisht tundimeve apo zhgënjimeve. Nëse ndodh rikthim pas tradhtisë, duhet një punë e thellë nga të dyja palët. E rëndësishme është që besimi të mos shihet thjesht si “duhet të më besosh më shumë,” por si një proces ku të dy kanë rol aktiv në riparim dhe në rindërtimin e lidhjes. E gjithë bota mund të kategorizohet si “i treti”, madje edhe fëmija. Si arrini ta gjeni njëri-tjetrin përherë mes kakofonisë?
Seksi dhe dashuria janë e njëjta gjë?
Përgjigja e shkurtër është jo. Të dyja luajnë role në mënyrat e veta, po bashkë pasurojnë eksperiencën njerëzore. Ajo që më ka krijuar mua, por edhe shumë prej nesh është ndarja e pasaktë e njërës si të mirë dhe tjetrës si të keqe. Analogjia më e përafërt që kam është me elementet kimike. Veç e veç hidrogjeni dhe oksigjeni janë shkatërrues, në bërthamë kanë energjinë e bombës atomike, por së bashku krijojnë elementin më të rëndësishëm, molekulën e ujit H2O. Njëlloj energjia e dashurisë dhe seksit janë energji që sjellin jetë.
Sa bëjmë njërën dhe sa tjetrën?
Duke u rikthyer te analogjia ime për elementet kimike, studimi shkencor i seksit, apo edhe dashurisë ka sjellë përfitime sidomos në shëndet e mjekësi. Dëshira për t’i kuptuar është njerëzore, por përpjekja jonë për t’i zaptuar apo për t’i kontrolluar ka sjellë më shumë dështim.
Ky mendim klinik është bërë pjesë e mentalitetit popullor se seksi është veç një akt fizik, ndërsa dashuria një ndjenjë “e pastër,” e shkëputur nga trupi. Në realitet janë bashkudhëtare. Nëse trupi zgjohet e shijon kënaqësinë, këtë përjetim mund ta pasurojmë me dashuri, dhe anasjelltas, ndjenja e thellë e dashurisë bëhet më e fuqishme kur e lejojmë veten të prekim, të puthim dhe të eksplorojmë ekstazën në trupat tanë në mënyrë të vetëdijshme. Kjo nuk do të thotë se gjithmonë do të jemi në harmoni të plotë. Por pikërisht atëherë fillon procesi i të mësuarit: si të duam vetveten, si të provojmë kënaqësi e intimitet pa u ndier në faj ose nën presion, dhe si ta përçojmë këtë ndjesi te partneri. Dëshira për të zbuluar do të na çojë drejt një ekuilibri më të bukur mes dashurisë dhe seksi.
Sa dimë për gratë shqiptare dhe intimitetin, seksualitetin e tyre?
Unë jam rritur në një familje ku femra nuk është ndjerë asnjëherë inferiore në familje e aq më pak në çift. Jam e mendimit se shoqëria jonë nuk ka kulturë ndrydhëse ndaj femrës dhe këto dukuri janë krejtësisht të infiltruara dhe të jashtme. Kjo ka sjellë që gratë shqiptare të jetojnë me një “manual të pashkruar” mbi rolet e tyre si bijë, nëna, apo bashkëshorte, ku shpesh seksualiteti lihej në hije. Megjithatë, kohët e fundit, po shohim gjithnjë e më shumë gra që vendosin të flasin për dëshirat, fantazitë dhe nevojat e tyre, duke marrë guximin të hulumtojnë anën sensuale dhe shpirtërore. Përmes këshillimit, literaturës, apo grupeve mbështetëse, shumë gra po kuptojnë se intimiteti është një burim energjie pozitive, jo turp. Dhe në këtë rrugëtim nuk janë vetëm: edhe burrat, kur e gjejnë hapësirën e duhur, kërkojnë dhe ndajnë njësoj nevojat e tyre emocionale dhe seksuale. Po nisim një epokë ku bashkë mund të rrëzojmë tabutë dhe të kultivojmë një mirëqenie më të thellë për të gjitha palët.
Sa janë gratë vetja karshi botës mashkullore?
Vetvetja jemi vetëm kur ballafaqohemi me veten dhe nuk është dobësi femërore. “Kush jam unë?” përtej të qenë e bija e dikujt, e zanatit x a y, nga veriu a jugu, etj. është pyetje që do durim, kuriozitet dhe mirëkuptim të vazhdueshëm. Të gjitha informacionet e tjera pasurojnë jetën tonë, por nuk janë identiteti absolut. Pranimi i këtij fakti është shokues, siç ka qenë edhe për mua e shumë të tjerë, por ka sjellë paqe dhe harmoni të brendshme dhe kjo nuk paguhet apo shkëmbehet me asgjë në botë.
Nga përvojat e tua me këshillimin, cila është gjëja më e çuditshme që ke dëgjuar nga një grua? Po, nga një burrë?
Thënë të drejtën, “çuditshëm” është term relativ, sepse çdo histori bart brenda vetes një logjikë emocionale, edhe kur duket e pazakontë në sytë tanë. Femrat marrin hapin më shpejt, por vonojnë të shprehin të vërtetën. Meshkujt keqkuptohen, bullizohen e ndoshta refuzohen nga këto shërbime më shpesh dhe kjo i bën mos ta marrin hapin. “Çudia” më e madhe është përjetimi i çiltërsisë seksuale, pasi në mendje është diçka absurde në kundështi me çdo narrativë, por në përjetim sjell brishtësi, ndrojtje dhe humor. Humori është një çelës shumë i nënvlerësuar, por aq çudibërës.
Thua se epidemia e vetmisë ju përket më shumë burrave, pse?
Meshkujt bombardohen me stimuj që çojnë në varësi ndaj seksit dhe pornografisë. Kjo u shtrembëron imazhin për femrën dhe krijon barrierë në dëshirën për tu njohur e për të qenë vetvetja. Si femrat dhe meshkujt vuajnë nga fantazitë dhe “idealet” e fabrikuara dhe kjo çon në vetmi edhe kur bashkjetojnë. Shumica e burrave përballen me një sfidë të dyfishtë: nevojën për t’u dukur të fortë para shoqërisë dhe nevojën për t’u çliruar nga presionet emocionale në një hapësirë të sigurt. Kjo shpesh ushqen vetminë, pasi nga jashtë duket sikur “çdo gjë është në rregull,” ndërsa brenda tyre ka mungesë lidhjeje të thellë me veten dhe të tjerët. Kur nuk gjejnë rrugë për ta shprehur këtë nevojë emocionale, mbyllja thellohet.
Kush ka më shumë frikë nga realizimi dhe manifestimi i vetes në krevat? Meshkujt apo femrat?
A kërkon guxim? Dashuria e kërkon dhe na sfidon të gjitha bindjet, na fut në kontradikta dhe stuhi emocionale, por pa të nuk arrijmë dot paqen e brendshme. Gratë mund të druhen se po gjykohen për “shumë” ose “pak” dëshirë seksuale, ndërsa burrat shpesh i tremben dështimit ose pamundësisë për të përmbushur një performancë të caktuar. Kjo frikë ndizet nga stereotipat e gjinisë, por edhe nga narrativa që trashëgojmë mbi “si duhet të jetë një grua” apo “si duhet të sillet një burrë” në shtrat. Në të vërtet secili prej nesh duhet ta njohë veten dhe të motivohet nga kurioziteti, të ndjekë sinjalet e t’i dorëzohet gjuhës së trupit. Gjithashtu të hiqet petku i seriozitetit dhe të hyjë loja. Ne jemi miq që luajmë “shtëpiash” apo “doktorash”. Niset me një ftesë në lojë ku pasi të palët bien dakord, LOJË FILLO!
Cilat janë të vërtetat e frikshme të intimitetit në botën shqiptare?
Shumë njerëz e ngatërrojnë intimitetin me “pronësinë” e partnerit, pa kuptuar se një lidhje e shëndetshme nuk është kurrë posedim, por bashkëveprim dhe liri. Pastaj, ekziston paragjykimi se intimiteti është vetëm për fazat e hershme të marrëdhënies, ndërsa me kalimin e viteve “venitet.” Në realitet, nëse kujdesemi për ndjenjat dhe hapësirën tonë të dyfishtë, intimiteti mund të bëhet më i thellë me kohën. Një tjetër e vërtetë është se shpesh e shmangim diskutimin e hapur për seksualitetin apo traumën e lidhur me të. Një shoqëri që nuk dialogon, fsheh nën sipërfaqe shumë nga ato që e tronditin. Këtu ndihmon jashtë mase këshillimi i specializuar, literatura që hap diskutimin, dhe edukimi i hershëm rreth trupit dhe ndjenjave. Sa më shpejt ta bëjmë të natyrshme këtë bisedë, aq më pak frika do të kemi ta jetojmë lirisht intimitetin.
Është diçka që mësohet dashuria? Si mësohet?
Në një kuptim të thellë, dashuria është energji universale që e ndiejmë të gjithë, apo por mënyra si e jetojmë, si e shprehim apo si e marrim, mësohet e kultivohet. Asnjë libër a këshillë nuk mund të na japë recetën magjike, por përvoja na e mëson rrugën pak nga pak. Fillon nga marrëdhënia me veten: sa e duam veten, a e njohim trupin dhe emocione tona, a i pranojmë gabimet, a e dorëzojmë veten? E vetmja gjë që nuk bëjmë dot është ta kontrollojmë apo të mundohemi ta logjikojmë në ekstrem. Pastaj, vijon te mënyra si hapemi ndaj tjetrit. Për t’u mësuar me dashurinë, kemi nevojë të eksperimentojmë me ndjenjat tona, të kemi dhembshuri, të falim, të dialogojmë dhe të jemi të sinqertë. Shkurt, dashuria është një “zanat” që na sfidon përditë, duke na ftuar të zbuljmë dhe rindërtojmë vazhdimisht mënyrën si lidhemi me botën.
E dallon dot një çift që “luan” lumturinë? Funksionon “magjia jote” mbi këta individë?
Shpesh vihet re kur një çift “luan” lumturinë, sepse mungesa e sinqeritetit del në pah kur komunikimi është i mangët. Nga jashtë mund të duken shumë të dashuruar, por në seanca ose biseda më të thelluara, del qartë mungesa e bashkëpunimit ose e një qëllimi të përbashkët. Edhe “magjia” më e madhe s’mund ta mbajë gjallë fasadën, nëse partnerët nuk janë të gatshëm të përballen me realitetin. Kur një çift është vërtet i gatshëm të hapet, mund të kalojnë nga “lojë lumturie” në një lumturi të vërtetë. Procesi kërkon punë të dyanshme, respekt, dhe angazhim për ta parë njëri-tjetrin pa maska. Roli i këshillimit është t’i ndihmojë njerëzit të shohin vetveten më qartë dhe me me anë të praktikave të rinjohin njëri-tjetrin dhe të dashurohen përsëri, kësaj here në mënyrë më origjinale. Ajo që më dallon është fokusi te përjetimi i ndjenjave të mira në trup dhe mendje, në kohë reale, të cilat në mënyre konkrete na bëjnë t’i rikthehemi me dëshirë njëri-tjetrit dhe jo thjesht detyrim apo zgjidhje problemi, por dëshirë e kulluar.
Gratë, telenovelat dhe intimiteti – ku pikëtakohen?
Telenovelat, ashtu si çdo formë tjetër e artit popullor, ofrojnë një “arratisje” nga realiteti i përditshëm. Gratë shpesh i ndjekin pasi në to gjejnë situata dramatike ku personazhet jetojnë e shprehin emocione me intensitet të lartë. Mund të jetë një mënyrë për të përjetuar përmes ekranit atë pasion ose dramë që ndoshta mungon në jetën e përditshme.
Megjithatë, telenovelat shpesh krijojnë pritshmëri jo reale lidhur me intimitetin. Aty, dashuria dhe seksi shfaqen shpesh si pasion i papërmbajtshëm ose si dramë e pafundme, gjë që ndonjëherë na mban larg një lidhjeje të vërtetë me trupin dhe emocionet tona. Është thelbësore që gratë (dhe burrat) ta kuptojnë se realiteti i intimitetit personal kaplon çdo fantazi joreale dhe ja vlen çdo përpjekje për ta zbuluar e përjetuar me gjithë çdo qelizë tonën.
Do ta zbusnin dhunën seksuale më shumë këshilla dhe biseda të hapura me njerëz që këshillojnë profesionalisht si ju?
Pa dyshim që po. Kur flasim hapur për këto tema, pa i reduktuar në kronika shokuese, hapim mundësinë për trajtim në nivel individual dhe shoqëror. Këshillimi profesional u jep njerëzve një hapësirë të sigurt për të zbërthyer traumat e vetes, për të mësuar strategji për shërim dhe për të marrë informacion rreth rrugëve të ndryshme të mbështetjes.
E ndoshta këto janë fillimisht barrierat personale, ku secili prej nesh duhet të marrë kohë për t’i përpunuar emocionet, kujtimet, përjetimet, mendimet dhe bindjet. Një gjë është sigurt, që kjo pandemi na prek të gjithëve. Në profesionin tim ku fokusi është te shfaqja fizike e përjetimeve dhe emocioneve, ndodh që traumat shfaqen dhe në varësi të shkallës është detyra ime ta drejtoj klientin te terapistët që merren me çështje klinike. Kështu profesionistët mundësojnë një gamë mundësish për shërim apo edhe parandalim, pse jo. Burrat dhe gratë, çdo grupmoshë e çdo shtresë, kanë nevojë për informacione të qarta, modele pozitive dhe një frymë inkurajuese. Kështu, transformojmë guximin individual në një ndryshim të gjerë shoqëror, ku dashuria, kënaqësia dhe mirëqenia shihen jo si luks, por si e drejtë dhe potencial i çdo njeriu.
