Pak ditë më parë mu dha rasti të drejtoj një ngjarje ku zonja të caktuara, që vinë nga zona jo urbane, tregonin përvojat e tyre se si kanë mundur të tejkalojnë paragjykimet e të kenë ecur përpara, si në karrierë ashtu edhe për tu bërë eksponentë në shoqëri. Dhe deri këtu mbase çdo gjë është në rregull, sepse evente të tilla s’është që s’ka pasur por duke folur zonjat e nderuara, ajo që të binte në sy ishte se pavarësisht përvojave të ndryshme, sfidat ishin të njëjta. Zonjat në fjalë ishin politikane, rivale dhe do të thoni se si të tilla, vetë vetiu bëhen shënjestër për kritika nga kampet kundërshtare e si rrjedhojë përballen me vorbullën e reagimeve. Madje disa do të thoshin se edhe për politikanët meshkuj vrulli i komenteve nga kundërshtarët s’është fare i mëshirshëm, në mos po aq ofendues. Por, të qenit grua e sidomos nga ambiente rurale, përballë vrullit ofendues, ku duhet të shembësh çdo ditë shikimet e rënda, të fillosh ditën me heshtje mortore, të cilat thonë më “a të thash”, pa fole, që është edhe më e rendë, nuk është një ditë që e fillojnë të gjithë. E këta gra këtu dallojnë, se nuk ndalen. Madje bëjnë më shumë për të arritur barazinë.
Por pse më erdhi ta them edhe ta shkruaj gjithë këtë? Sfida për barazinë më filloi atë ditë që në shtëpi, kur vajza ime në një bisedë krejt tjetër për një situatë në klasën e saj më tha, “e çfarë ka lidhje që jam vajzë”. Po a ka, a nuk ka? E rritur e duke jetuar në ambiente më urbane, pyetje të tilla mbase edhe nuk i dalin aq në sipërfaqe në përditshmëri asaj, mbase dhe nuk i diskutohen shpesh. Deri sa përballet edhe vetë po me atë paragjykim, apo vizion të barazisë e si shoqëria e trajton atë. Dhe sigurisht që unë dua që ajo të jetë e barabartë. Por kjo nuk duhet të jetë vetëm dëshirë. Sepse përballja me realitetin dhe paragjykimet janë kudo.
Një mikja ime, një ditë më tregoi një ngjarje që pikërisht nxirrte në sipërfaqe paragjykimin ndaj grave pavarësisht jetës dhe përvojave të tyre, madje në mes të zonave urbane. Ajo kishte thirrur një ditë një taksi, e cila nuk kishte shofer, por shofere. Mbase habiteni e mbase jo, por e pranojmë jo shumë tipike. Por ngjarja nuk përfundon këtu. Shoferja ishte me mbulesë, pra me shami dhe në duar kish pas dhe doreza. E për këtë rrëfim edhe mua mu zgjua kërshëria. Sigurisht, mikja ime një damë e rëndë me kapele, e shall, po aq me doreza që dikush mund ta shoh edhe si antipod të shoferes me shami, skish se si mos të hynte në bisedë me shoferen. Biseda e tyre kish zbuluar se të dyja ishin nëna, se të dyja ishin me shumë edukatë por dhe se gruaja shofere me shami ndjente po aq, e në mos më shumë vrojtime, përndjekje dhe komente nga klientë apo dhe kalimtarë. Shoferja tregonte se si pasagjerët e saj e filmonin fshehtas duke e treguar si diçka tejet të pazakontë, apo si shoferë kamionësh i binin burisë duke reaguar me vrazhdësi kur e shikonin që prapa timonit të një taksie ishte gruaja me shami. Mikja ime i kish thënë të njëjtën vulgaritet ajo ndjen për kapelën e saj, apo bori makinash kur burrat reagojnë kur kalon rrugën. Në fund të udhëtimit dy gratë ishin ndarë me respekt të thellë, sepse biseda e shkurtër nga një adresë në tjetrën, kishte nxjerrë në sipërfaqe sfidat e përbashkëta që nga distanca mund mos ishin të njëjtat për të dyja.
Ky episod i treguar nga mikja ime, dhe më pas nga pyetja e vajzës time por edhe rrëfimi i dy politikaneve rivale për përballjet e tyre në rrugëtimin jetësorë të bëjnë të mendosh se tema, është jetike se si e shohim ne barazinë. E para, nisem nga vetja. Pse duhet të tërheqë vëmendjen një rrëfim me grua shofere me shami? A nuk është esenca e barazisë aty, që secili të jetë vetja pa u paragjykuar. A nuk gabojmë të gjithë kur lirinë, barazinë, të drejtën e perceptojmë dhe e projektojmë sipas të kuptuarit tonë. Kjo i bie se nuk dëgjojmë fare njëri-tjetrin dhe prandaj pastaj habitemi me rrëfimet që janë përditshmëri e jona. Çështjet pra, për barazinë gjinore, ose dhe të tjerat shfaqen si problematike kryekëput sepse nuk ka kuptim të plotë ndaj tyre. Dhe është e thjeshtë. Nga vrojtimi dhe nxitja ime me rastet e fundit kuptohet se të gjithë kemi problem me mendësitë tona. Grua me kapele, labile. Grua me shami, konservatore. Politikane profesoreshë, jo familjare. Politikane me shami, pro patriarkatit.Por a është ashtu? Si duket përgjigjet janë më të thella. Të gjitha rastet i bashkojnë ofendimet. Ofendime për kapelën, ofendime për shaminë, ofendime për urbanen ofendime për ruralen. A duam që vajzat tona të rriten me vorbull gjykimesh e ofendimesh
Stadi i zhvillimit tonë, ku shumë e më shumë vajza e gra janë të shkolluara, e sidomos nga zona rurale, do të lëkund mentalitetin, që me gjasë do të prodhojë shkëndija lirie të cilat nëse nuk rrëzojnë paragjykimet do të bëjnë më të pranueshme realitetet ku bindjet e vjetra do sfidohen si nga ato gra me kapele ashtu edhe nga ato me shami. Por a mjafton me kaq?
